Các vụ thử hạt nhân

Vụ thử hạt nhân đầu tiên của Liên xô cũ "Joe 1" tại Semipalatinsk, Kazakhstan, 29 tháng 1949.

     Đã có hơn 2000 vụ nổ hạt nhân được thực hiện trên toàn thế giới.

     Lịch sử thử nghiệm hạt nhân được bắt đầu vào buổi sáng ngày 16 tháng bảy năm 1945 tại địa điểm thử nghiệm trên sa mạc ở Alamogordo, New Mexico, khi Hoa Kỳ phát nổ quả bom nguyên tử đầu tiên. Vụ thử nghiệm này là kết quả của nhiều năm nghiên cứu trong khuôn khổ dự án có tên là "Dự án Manhattan".

Một trong những bức ảnh màu hiếm có của vụ nổ hạt nhân đầu tiên.

     Trong năm thập kỷ kể từ ngày định mệnh của vụ nổ thử đầu tiên năm 1945 đến ngày ký Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBT) năm 1996, đã có hơn 2.000 vụ thử  hạt nhân đã được tiến hành trên toàn thế giới, trong đó:

• Hoa Kỳ đã tiến hành 1.032 vụ trong thời gian từ 1945 đến 1992.

• Liên Xô: 715 vụ trong thời gian từ năm 1949 đến 1990.

• Vương quốc Anh: 45 vụ trong thời gian từ năm 1952 đến 1991.

• Pháp: 210 vụ trong thời gian từ năm 1960 đến 1996.

•  Trung Quốc : 45 vụ trong thời gian từ năm 1964 đến 1996.

     Sau khi Hiệp ước CTBT được ký tháng 9 năm 1996, một số vụ nổ thử hạt nhân đã được thực hiện, trong đó:

• Ấn Độ đã tiến hành hai vụ nổ thử hạt nhân vào năm 1998 (Ấn Độ cũng đã tiến hành một vụ nổ hạt nhân vào năm 1974 vì mục tiêu hòa bình.)

• Pakistan đã tiến hành hai vụ nổ thử hạt nhân vào năm 1998.

• Dân chủ Nhân dân Hàn Quốc đã công bố rằng họ đã tiến hành một vụ thử hạt nhân vào năm 2006, một trong năm 2009 và một lần nữa vào năm 2013.

Bảng tóm tắt các vụ nổ hạt nhân do các quốc gia hạt nhân thực hiện

Các địa điểm thử hạt nhân

Địa điểm thử hạt nhân của Pháp trước đây tại đảoMoruroa, nam Thái Bình Dương.

     Trong khoảng thời gian từ năm 1945 đến 2006, hơn 60 địa điểm trên khắp thế giới đã được sử dụng để thực hiện hơn 2.000 vụ nổ hạt nhân cho mục đích quân sự hoặc mục đích hoà bình. Hoa Kỳ, Liên Xô và Trung Quốc đã tiến hành phần lớn các thử nghiệm hạt nhân trong vùng lãnh thổ của họ. Pháp thử nghiệm trong sa mạc Sahara (Angiêri) và tại Polynesia thuộc Pháp ở Nam Thái Bình Dương. Vương quốc Anh tiến hành hầu hết các vụ nổ hạt nhân của mình tại các địa điểm chung với Hoa Kỳ hay tại  Úc, một phần của Khối thịnh vượng chung Anh.

     Về mặt địa lý, các địa điểm thử nghiệm hạt nhân của các nước hạt nhân rất khác nhau. Các đảo san hô được xem như nơi thôn dã hẻo lánh ở Nam Thái Bình Dương là các địa điểm thử nghiệm hạt nhân cho Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Pháp. Cách xa khu vực thôn dã bình dị đó, Vaya Zemlya, địa điểm thử nghiệm hạt nhân của Liên Xô cũ, là một quần đảo xa xôi ở biển Bắc cực ở phía Đông Bắc của châu Âu, trong khi đó địa điểm thử nghiệm Lop Nur của Trung Quốc  là khu vực đầm lầy nước mặn – phần còn lại cuối cùng của Hồ Tarim sau thời kỳ sông băng, đã từng bao phủ hơn 10.000 km2 . Ngày nay địa điểm thử nghiệm sa mạc khô cằn của vùng tự trị Đông Nam Xinjiang Uygur chỉ còn là nơi trú ngụ của lạc đà hoang dã.

     Các số liệu thống kê dân số cũng cho thấy sự khác nhau. Trong khi một số địa điểm thử nghiệm hầu như không có người ở, thì những địa điểm khác có người ở đông đúc và người dân địa phương bị ảnh hưởng của bụi phóng xạ một vài lần.

Địa điểm thử hạt nhân tại Neveda, Hoa Kỳ

     Về số thử nghiệm hạt nhân, Nevada ở Hoa Kỳ là địa điểm có số lần thử nghiệm hạt nhân nhiều nhất (trên 900), tiếp theo là Semipalatinsk, Kazakhstan (thuộc liên bang xô viết cũ) với hơn 450 vụ thử nghiệm. Pháp thử nghiệm ở Thái Bình Dương hơn 190 lần, bao gồm đảo san hô Mururoa (179) và đảo san hô Fangataufa (14).

     130 cuộc thử nghiệm đã được Liên Xô tiến hành trên đảo Novaya Zemlya ở Bắc Băng Dương. Hoa Kỳ thử nghiệm ở Thái Bình Dương hơn 100 lần, bao gồm cả quần đảo Marshall Atoll Eniwetok (43 lần), Bikini Atoll (23 lần), Christmas Island (33 lần, bao gồm chín lần thử nghiệm của Vương quốc Anh) và Johnston Atoll (12 lần). Địa điểm Lop Nur ở Tây Trung Quốc cũng đã thực hiện 45 lần thử nghiệm hạt nhân.

     Pháp đã tiến hành 17 thử nghiệm tại Regaane và gần In Ekker ở Algeria trong khi Vương quốc Anh tiến hành 12 vụ thử hạt nhân ở Nam Úc tại khu khai thác mỏ Maralinga và Emu, và ở quần đảo Monte Bello ngoài khơi bờ biển phía tây của Úc.

Các địa điểm thử nổ hạt nhân trên thế giới

Tại sao thử nghiệm?

     Thử nghiệm hạt nhân cho mục đích quân sự có nhiều mục tiêu. Từ quan điểm kỹ thuật, thử nghiệm hạt nhân cung cấp thông tin về việc:

- Vũ khí hạt nhân hoạt động tốt thế nào,

- Chúng hoạt động ra sao trong các điều kiện khác nhau

- Các công trình gần đó phản ứng thế nào đối với vụ nổ hạt nhân.

      Tuy nhiên, việc tiến hành thử nghiệm hạt nhân cũng mang tính chất chính trị: đấy là lời tuyên bố mang tính chính trị của một quốc gia rằng quốc gia đó có tiềm năng lớn về khoa học và quân sự.

 Các mục đích thử nghiệm

     Các vụ thử hạt nhân được phân loại theo mục đích của chúng. Các vụ thử được thiết kế để thu thập thông tin về việc các vũ khí hoạt động tốt ra sao được gọi là thử nghiệm vũ khí hạt nhân, trong khi đó các vụ thử nghiệm hạt nhân thực hiện để lấy thông tin về ảnh hưởng của vũ khí hạt nhân lên cấu trúc hay các công trình xây dựng hay sinh vật được gọi là thử nghiệm ảnh hưởng của của vũ khí hạt nhân. Người ta cũng còn xem xét các loại thử nghiêm khác ví dụ như nó là một phần của việc thử thử nghiệm tên lửa chống đạn đạo)… 

Nguồn: trang web của CTBTO  (www.ctbto.org)

Trung tâm Dữ liệu quốc gia cho Hiệp ước Cấm thử hat nhân toàn diện

Viện Khoa học và kỹ thuật hạt nhân