Năng lượng nguyên tử trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc

Bài phát biểu của Viện trưởng Trần Chí Thành tại Hội nghị Gặp mặt của Tổng Bí thư Tô Lâm với đại biểu trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ nhân Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945-19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945-02/9/2025).

Hà Nội, ngày 06/8/2025

Trần Chí Thành

Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam

Kính thưa đồng chí Tô Lâm, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam,

Kính thưa đồng chí Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ,

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam,

Kính thưa các quý vị đại biểu, kính thưa các nhà khoa học, các đồng nghiệp,

Tôi rất phấn khởi và xúc động khi nhận được giấy mời tham dự buổi gặp mặt ngày hôm nay. Đây là món quà quý giá cho đội ngũ những người làm khoa học. Trước hết tôi xin kính chúc sức khoẻ đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, đồng chí Thủ tướng Phạm Minh Chính, các đồng chí Lãnh đạo Đảng và Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cũng như các quý vị đại biểu và các nhà khoa học. Kính chúc buổi gặp gỡ thành công tốt đẹp.

Kính thưa các đồng chí và quý vị đại biểu!

Về bản thân, hiện nay tôi là Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (VinAtom). Tôi đã được Đảng và Nhà nước tạo điều kiện tốt nhất để được học tập và trở thành người làm nghiên cứu, từ khi học năng khiếu Toán cấp 2, chuyên Toán của Bộ cấp 3 và sang Liên Xô học tập về chuyên ngành nhà máy điện nguyên tử và thiết bị tại Trường Năng lượng Mát-xcơ-va. Sau đó, tôi có điều kiện sang làm nghiên cứu tại Stockholm (Thụy Điển) về an toàn điện hạt nhân, được tiếp xúc với những người làm khoa học đầu đàn trong lĩnh vực, tìm hiểu về những cơ sở nghiên cứu tiên tiến và đặc biệt là tiếp cận với cách làm khoa học, nghiên cứu của các nhà khoa học Liên Xô và Liên bang Nga, cũng như các nước Châu Âu, Hoa Kỳ. Tôi xin phép được phát biểu chia sẻ về lĩnh vực khoa học hạt nhân, một lĩnh vực công nghệ cao có vị trí đặc biệt quan trọng.

Ngành hạt nhân Việt Nam được Đảng và Nhà nước rất quan tâm từ năm 1954 của thế kỷ trước. Năm 1955 trong chuyến thăm Liên Xô, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến thăm nhà máy điện nguyên tử đầu tiên trên thế giới tại Obninsk, khi đó là biểu tượng của Liên Xô về khoa học công nghệ tiên tiến và ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hoà bình. Những năm sau đó, Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm đến lĩnh vực hạt nhân, lựa chọn sinh viên giỏi và cán bộ xuất sắc nhất gửi sang Liên Xô và các nước Đông Âu học tập nghiên cứu theo ngành hạt nhân. Những cán bộ được Đảng và Nhà nước gửi đi đào tạo ở nước ngoài đã trở về phục vụ đất nước và đã xây dựng, phát triển ngành hạt nhân của Việt Nam thành công: Phát triển ngành vật lý hạt nhân; Khôi phục và đưa vào vận hành, khai thác an toàn và hiệu quả lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu tại Đà Lạt suốt hơn 40 năm qua, đưa ứng dụng năng lượng nguyên tử vào các ngành, đặc biệt là y tế (phát triển ngành y học bức xạ, chẩn đoán điều trị ung thư cho hàng triệu người); cũng như triển khai nhiều ứng dụng trong nông nghiệp, công nghiệp, tài nguyên môi trường. Trong thế hệ cán bộ được đào tạo trước đây, có nhiều nhà khoa học xuất sắc đầu đàn như GS Nguyễn Đình Tứ, GS Nguyễn Văn Hiệu, GS Cao Chi, GS Phạm Duy Hiển, và thế hệ sau này như GS Đào Tiến Khoa, GS Trần Đức Thiệp, và các nhà khoa học khác. Sự quan tâm đào tạo đội ngũ cán bộ đầu đàn của Đảng và Nhà nước giai đoạn trước đây đã phát huy tác dụng và tạo điều kiện, thúc đẩy ngành hạt nhân phát triển, góp phần đắc lực cho phát triển khoa học và công nghệ suốt chặng đường vừa qua, cũng như phát triển kinh tế xã hội.

Kính thưa các đồng chí và quý vị đại biểu!

Hiện nay, ngành hạt nhân Việt Nam đang đứng trước cơ hội phát triển mới, khi Đảng và Chính phủ đã có chủ trương tiếp tục phát triển điện hạt nhân từ cuối năm 2024. Việt Nam đang tích cực triển khai Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2, bắt đầu nghiên cứu để tiếp thu và nắm vững công nghệ lò phản ứng hạt nhân mô đun nhỏ SMR để có thể triển khai trong giai đoạn tiếp theo. Điện hạt nhân hiện nay không chỉ là nguồn điện sạch và ổn định, bảo đảm cho sự phát triển kinh tế bền vững trong thời gian tới, giảm phát thải, chống biến đổi khí hậu, mà còn là lĩnh vực khoa học công nghệ tiên tiến. Phát triển điện hạt nhân sẽ tạo cơ hội và điều kiện để các ngành khoa học công nghệ và công nghiệp nền tảng của Việt Nam phát triển mạnh mẽ. Công nghệ điện hạt nhân thế hệ mới (lò hạt nhân thế hệ III+) an toàn và kinh tế, công nghệ lò phản ứng hạt nhân mô đun nhỏ đang được phát triển tại nhiều quốc gia cũng sẽ là công nghệ quan trọng của Việt Nam trong thời gian tới nhằm thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ chiến lược khác phát triển như sản xuất CHIP, trung tâm dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo (AI) v.v. Đặc biệt, trong ứng dụng năng lượng nguyên tử, kỹ thuật hạt nhân và công nghệ bức xạ hiện nay đang là những công cụ khoa học mạnh để có thể ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực (y tế, nông nghiệp, công nghiệp, tài nguyên môi trường), đóng góp thực sự cho kinh tế, xã hội và đưa đất nước vươn mình, phát triển lên tầm cao mới. Để thực hiện được các mục tiêu nhiệm vụ đặt ra, nguồn nhân lực là quan trọng nhất. Những người làm khoa học hạt nhân cũng rất tâm huyết và mong muốn được tạo điều kiện thuận lợi, giảm bớt những yếu tố hành chính quản lý, tăng cường tính tự chủ, để có thể dành thời gian và trí tuệ nghiên cứu khoa học, tạo ra những kết quả khoa học và công nghệ, thực sự đóng góp cho phát triển đất nước. Đội ngũ cán bộ Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam nói riêng, cũng như những người làm khoa học trong ngành hạt nhân cả nước nói chung hứa sẽ nỗ lực hết sức mình, tâm huyết, dành thời gian và trí tuệ để thúc đẩy và triển khai thành công Dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân với lò hạt nhân nghiên cứu mới tại Đồng Nai (CNST), phát triển điện hạt nhân an toàn và hiệu quả, đưa ứng dụng kỹ thuật hạt nhân và công nghệ bức xạ sâu rộng vào các lĩnh vực, tạo ra những kết quả tốt nhất về khoa học và ứng dụng, công nghệ, đóng góp cho sự phát triển của đất nước trong giai đoạn sắp tới.

Mong muốn Đảng và Nhà nước hãy tin tưởng vào đội ngũ những nhà khoa học, công nghệ năng lượng nguyên tử, chúng tôi sẽ góp phần đắc lực vào kỷ nguyên mới vươn mình của Dân tộc. Một kỷ nguyên mà ở đó, đội ngũ trí thức sẽ kế tục truyền thống tốt đẹp của cha ông, mang trong mình tố chất của người Việt Nam, sẽ xứng đáng là “nguyên khí của quốc gia, những người làm hưng thịnh cho đất nước, rạng rỡ cho dân tộc và vẻ vang cho giống nòi”.

Một lần nữa, tôi xin kính chúc sức khoẻ đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, đồng chí Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, các đồng chí Lãnh đạo Đảng và Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các quý vị đại biểu, các nhà khoa học và đồng nghiệp.

Xin chúc mừng các đồng chí với Lễ 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc Khánh nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam sắp tới! Chúc khoa học Việt Nam phát triển mạnh mẽ và thành công!

Xin trân trọng cảm ơn./.

Nguồn: https://vinatom.gov.vn/nang-luong-nguyen-tu-trong-ky-nguyen-phat-trien-moi-cua-dan-toc/