Thảo luận về ý tưởng tổ hợp máy gia tốc của Việt Nam

Một nhóm các nhà khoa học Việt Nam đã có chuyến làm việc tại Viện Liên hợp hạt nhân Dubna, Nga, để bàn với các nhà khoa học xuất sắc tại đây về ý tưởng xây dựng một tổ hợp máy gia tốc của Việt Nam trong tương lai.

Đoàn công tác đi thăm cơ sở vật chất nghiên cứu tại Dubna

Tại hội thảo KH&CN các nhà khoa học trẻ ngành năng lượng nguyên tử, diễn ra vào ngày 3 và 4/10 do Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam tổ chức, TS. Trần Đình Trọng (Viện Vật lý, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) đã thu hút sự chú ý của các chuyên gia khi trình bày báo cáo “Tổ hợp gia tốc lớn và sự cần thiết của một tổ hợp cho Việt Nam”. Đó là một báo cáo khá hoàn chỉnh về lịch sử phát triển của máy gia tốc, phạm vi ứng dụng và những gợi ý cho Việt Nam, khi nghĩ đến việc nghiên cứu xây dựng một tổ hợp như thế cho tương lai gần.

Đây là một phần kết quả của chuyến đi làm việc vào cuối tháng chín của đoàn công tác Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (VINATOM) và Viện Vật lý (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) tại Dubna. Trong vòng hai tuần làm việc và tham dự hội thảo về máy gia tốc tại đây, họ đã được giới thiệu về cơ sở hạ tầng nghiên cứu cũng như sự phức tạp về cấu trúc và nguyên lý vận hành của các tổ hợp máy gia tốc hiện đại.

Ngay từ những năm 1960, Dubna đã là một trong những nơi đi tiên phong về phát triển các loại máy gia tốc, các thiết bị nghiên cứu quan trọng có thể sử dụng các điện trường để đẩy các hạt tích điện đến các mức năng lượng và tốc độ vô cùng cao để hướng chúng vào trong các chùm tia đã được chuẩn bị. Cho đến nay, Dubna vẫn là một cơ sở nghiên cứu hàng đầu về thiết kế và lắp đặt máy gia tốc và một thành tựu gần nhất của viện này là Cơ sở phức hợp máy gia tốc NICA để nghiên cứu về các đặc trưng của vật chất baryon đậm đặc.

Do vậy, đoàn công tác của VINATOM đã được các chuyên gia của Phòng thí nghiệm Vật lý năng lượng cao Veksler và Baldin (VBLHEP JINR) trao đổi về vật lý máy gia tốc, các dạng và sự phân loại máy gia tốc. Phó Giám đốc bộ phận máy gia tốc của VBLHEP JINR, Anatoly Sidorin và trợ lý giám đốc về Các dự án cơ sở hạ tầng Sergey Kostromin giới thiệu về lý thuyết các công nghệ máy gia tốc cũng như các hạng mục chính, các dạng máy gia tốc, các ứng dụng của máy gia tốc cyclotron hiện đại. Bên cạnh đó, các thành viên của Phòng thí nghiệm Các phản ứng hạt nhân và Phòng thí nghiệm Các vấn đề hạt nhân cũng gặp gỡ và giới thiệu các vấn đề về các công nghệ sản xuất đồng vị phóng xạ, nghiên cứu y học phóng xạ và trị liệu hadron.

Các vấn đề mà các giáo sư Sergey Polozov, ĐH Nghiên cứu hạt nhân quốc gia Nga và Konstantin Zolotarev, Viện nghiên cứu Vật lý hạt nhân của Chi nhánh Siberia, Viện Hàn lâm KH Nga, đề cập tới như các ứng dụng thực hành trên máy gia tốc hiện đại, các nguồn sáng synchrotron, đã bổ sung nhiều hiểu biết quý báu với các nhà khoa học Việt Nam.

Sau khi được nghe các bài giảng, các nhà nghiên cứu Việt Nam được trải nghiệm thực tế tại NICA, đặc biệt là phòng thực nghiệm chứa máy dò MPD và cơ sở nam châm siêu dẫn, và Phòng thí nghiệm Phản ứng hạt nhân Flerov (FLNR JINR) với cơ sở nguyên tố siêu nặng, và Phòng thực nghiệm Lò phản ứng nghiên cứu IBR-2 với quang phổ kế tán xạ neutron góc nhỏ YuMO, Đơn vị vận chuyển khí nén REGATA.

Tại seminar bàn tròn với các nhà khoa học Dubna và Việt Nam, Viện sĩ Hàn lâm Boris Sharkov đã hy vọng những kiến thức và trải nghiệm quý báu ở Viện sẽ đem lại cho các nhà khoa học Nga nhiều gợi ý để phát triển ý tưởng xây dựng tổ hợp máy gia tốc tại Việt Nam, một bước tiến tới phát triển cơ sở hạ tầng khoa học hiện đại.

TS. Lê Xuân Chung, Giám đốc Trung tâm Vật lý hạt nhân (Viện KH&KT hạt nhân VINATOM) cho rằng, bầu không khí khoa học ở Dubna vô cùng đặc biệt và “hiểu biết của các chuyên gia Dubna sẽ vô cùng hữu ích với cộng đồng khoa học Việt Nam”. Trong thời gian tới, để phát triển ý tưởng này và từ đó có cơ sở hình thành dự án Xây dựng Tổ hợp máy gia tốc cho Việt Nam, các nhà khoa học Việt Nam sẽ tiếp tục trao đổi và tổ chức các seminar chuyên đề, hội thảo khoa học để tiếp tục học hỏi, đón nhận kinh nghiệm từ các chuyên gia của Dubna.

Thanh Hương

Nguồn: https://tiasang.com.vn/