Tuyên bố của Khối P5 về giảm thiểu phát thải xenon

Hướng tới Hội nghị Đánh giá Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân 2015, từ  ngày 27 tháng tư đến 22 tháng 5 năm 2015 tại trụ sở LHQ ở New York, “Khối các nước P5” (Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh và Hoa Kỳ) đã ban hành một tuyên bố cần phải giảm thiểu lượng phát thải xenon phóng xạ vào môi trường từ các cơ sở sản xuất đồng vị y tế.

       Một số đồng vị của khí trơ xenon - gọi là xenon phóng xạ được phát hiện bởi hệ thống giám sát quốc tế (IMS). Qua những phát hiện, người ta có thể xác định được liệu một tín hiệu đáng ngờ thu thập qua các phương tiện địa chấn, hạ âm, thuỷ âm có là hạt nhân trong tự nhiên hay không. Sau Khi hoàn tất, IMS sẽ bao gồm 40 trạm có khả năng phát hiện khí xenon phóng xạ. Đến nay, 22 trạm đã được chứng nhận và 8 trạm khác đã được lắp đặt. Khoảng 18.000 mẫu xenon được thu thập mỗi năm.

       Xenon phóng xạ là một sản phẩm phụ trong quá trình sản suất những đồng vị y tế. Sự phát thải của chúng có thể kiểm soát được nhưng không thể kiềm chế hoàn toàn. Mặc dù chúng không gây ra những ảnh hưởng nguy hại cho sức khoẻ của con người nhưng việc phát hiện thấy chúng lại tương đối giống với dấu hiệu từ các vụ nổ hạt nhân, và có thể làm giảm khả năng dò của hệ thống IMS nói chung. Tại Hội nghị CTBT 2013 về Khoa học và Công nghệ ở Viên, một hãng sản xuất đồng vị phóng xạ lớn của châu Âu đã đồng ý hợp tác với CTBTO để giảm thiểu những tác động này.

       CTBTO tổ chức nhiều cuộc hội thảo chuyên gia về vấn đề này. Hội thảo về hợp tác sản xuất đồng vị trong công nghiệp và y tế được tổ chức ở Bỉ từ ngày 12 tới 14 tháng 5 năm 2015. Hội thảo này được Marie-Christine Marghem, Bộ Năng lượng, Môi trường và Phát triển bền vững của Bỉ khai mạc. Marghem đã gặp gỡ Thư ký điều hành CTBTO là Lassina Zerbo vào ngày 27 tháng Hai để thảo luận về sự kiện này và mở rộng hợp tác giữa Bỉ và CTBTO.

       Tuyên bố của Khối P5 về Hội nghị Đánh giá Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân về việc giảm thiểu tác động từ sản xuất đồng vị y tế tới các phát thải khí xenon vào môi trường:

“Khối P5 nhận thấy rằng trong khi việc sản xuất đồng vị y tế là một hoạt động vô cùng quan trọng và mục tiêu của việc đảm bảo an ninh trong cung cấp các đồng vị phóng xạ y tế là cực kỳ cần thiết, thì họ lại có chung mối quan tâm về việc giảm thiểu can thiệp của các phát thải đồng vị phóng xạ xenon vào hoạt động quan trắc phóng xạ toàn cầu. Khối P5 tin rằng tất cả các nước thành viên đều nên tham gia cùng với các nhà sản xuất trong khu vực để đánh giá lượng phát thải và giảm thiểu hết mức những ảnh hưởng tiêu cực từ việc sản xuất đồng vị y tế dựa trên sự phân hạch.

Hơn nữa, khối P5 ủng hộ Thư ký điều hành CTBTO tiếp tục làm việc tích cực với các nước tiềm năng, cũng như các tổ chức quốc tế có liên quan khác, và với các cơ sở sản xuất đồng vị phóng xạ để giảm thiểu hết mức các tác động từ phát thải đồng vị phóng xạ xenon”.

       Các hoạt động mà Khối P5 hỗ trợ bao gồm hàng loạt những cuộc Hội thảo về việc ký kết sản xuất đồng vị trong công nghiệp và y tế (WOSMIP), và Dự án nghiên cứu liên kết của IAEA (CRP) “Chia sẻ và phát triển hiệp ước để nâng cao giảm thiểu các phát thải khí phóng xạ vào môi trường trong sản xuất đồng vị phóng xạ y tế, hướng tới trở thành các hoạt động sản xuất xuất sắc”.

Trung tâm dữ liệu quốc gia cho Hiệp ước Cấm thử hạt nhân toàn diện,

Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân