Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân tổ chức thành công Hội thảo khu vực RAS7038 về kỹ thuật hạt nhân và đồng vị trong quản lý ô nhiễm nhựa biển

Từ ngày 8 – 12/9/2025 – Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân (INST/VINATOM) phối hợp cùng Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã tổ chức Hội thảo khu vực về kỹ thuật hạt nhân và đồng vị trong quản lý ô nhiễm nhựa biển -  “Nuclear and Isotope Techniques for the Management of Plastic Pollution in the Marine Environment Following the Sampling Campaigns” trong khuôn khổ dự án RAS7038 và sáng kiến NUTEC Plastics.

Khai mạc hội thảo có sự tham dự của ông Phan Việt Cương – Phó Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Chiếu xạ Hà Nội; bà Trần Bích Ngọc – Phó Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân; ông Nguyễn Hữu Quyết – Phó Viện trưởng phụ trách Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân; ông Carlos Manuel Alonso Hernandez (IAEA–Monaco), cùng các đại diện các quốc gia thành viên và chuyên gia quốc tế.

Khách mời, chuyên gia và các đại biểu tham chụp ảnh lưu niệm Khai mạc hội thảo

Trong 5 ngày làm việc, các đại biểu đã chia sẻ kinh nghiệm triển khai các phương pháp quan trắc vi nhựa, thảo luận cải tiến chương trình giám sát, xây dựng báo cáo khu vực từ dữ liệu thực địa, thực hành nhập dữ liệu vào cơ sở NUTEC Plastics và tham quan cơ sở nghiên cứu của Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân.

Các kết quả bước đầu đã được báo cáo:

• Quy mô dữ liệu: dữ liệu vị trí lấy mẫu được tổng hợp từ 11 quốc gia với 77 địa điểm (33 vị trí bãi cát, 40 vị trí lưới manta).

• Kết quả phân tích vi nhựa trong nước mặt (0,3–5 mm): 7 quốc gia báo cáo số liệu tại 25 địa điểm, nồng độ dao động từ 0,017–8.811 hạt/m³ (trung bình 462,3 hạt/m³). Thành phần polymer cho thấy PP (37%) và PE (35%) chiếm ưu thế.
• Kết quả phân tích vi nhựa của mẫu cát biển (0,3–5 mm): 9 quốc gia báo cáo kết quả của 39 mẫu tại 20 địa điểm, nồng độ từ 1,067–2.944 hạt/m² (trung bình 377,25 hạt/m²). Thành phần polymer với PP và PE là chủ yếu với tỷ lệ lần lượt là 64% và 27%.

Bên cạnh đó, chuyên gia IAEA - Tiến sĩ Giuseppe Suaria đã trực tiếp hướng dẫn các nước cách nhập dữ liệu và tạo bản đồ vị trí lấy mẫu, góp phần trực quan hóa phân bố vi nhựa trong khu vực.

Hội thảo cũng chỉ ra các thách thức cần khắc phục như: Chuẩn hóa quy trình lấy mẫu, bảo quản và làm sạch; Đồng bộ định danh polymer và thư viện phổ; Phân loại màu sắc hạt vi nhựa còn nhiều khác biệt và Nâng cao năng lực phòng thí nghiệm của một số quốc gia.

Các đại biểu và chuyên gia tham quan kỹ thuật tại Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân

Sau một tuần làm việc rất tích cực, hiệu quả cùng với các bài trình bày và thảo luận sôi nổi, các đại biểu thống nhất một số công việc định hướng trong thời gian tới: Thực hiện so sánh liên phòng, báo cáo giá trị mẫu trắng để nâng cao khả năng đảm bảo và kiểm soát chất lượng số liệu (QA/QC); Đa dạng hóa hình thức đào tạo, kết hợp trực tiếp và trực tuyến, khuyến khích sử dụng phần mềm OpenSpecy; Tiếp tục hỗ trợ trang thiết bị trọng điểm cho các nước còn hạn chế và Tham chiếu hướng dẫn của UNEP trong chỉ số SDG 14.1.1b về tần suất lấy mẫu.

Với phòng thí nghiệm vi nhựa đạt chuẩn Level III của IAEA và đang hướng tới Level III+, Việt Nam đã triển khai chuỗi hoạt động từ lấy mẫu, tách vi nhựa, phân tích FTIR đến ứng dụng kỹ thuật đồng vị. Việc đăng cai hội thảo lần này thể hiện sự cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc kết nối mạng lưới, chia sẻ kinh nghiệm khu vực đồng thời khẳng định vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trong hợp tác khu vực về quan trắc vi nhựa biển.

Hội thảo đã được tổ chức thành công tốt đẹp, kết quả hội thảo sẽ là cơ sở hoàn thiện báo cáo khu vực về vi nhựa trong cát biển và nước mặt, đồng thời xác định ưu tiên kỹ thuật và kế hoạch hợp tác giai đoạn 2026–2029, hướng tới mục tiêu thành lập Mạng lưới Quan trắc Biển Toàn cầu vào năm 2026.

Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân